Ik geef onmiddellijk toe: dit onderwerp is minder ‘sexy’ dan u wellicht had gehoopt. “De zweep er over!”, denk ik wel eens. Maar dat is louter figuurlijk bedoeld. Ik bedoel het langzaam maar zeker vergrijzen van Alkmaar, met name van de binnenstad. Het ene na het andere pand wordt grijs geschilderd. Het hangt kennelijk in de lucht, al dat grijs. Het idee erachter zal wel zijn dat de gevel beter zo min mogelijk kan opvallen, zodat de etalages eruit spatten. En dan heb je grijs in gradaties. Sommige winkeliers beperken het grijs tot de omranding van de winkelramen. Anderen verven de hele voorgevel in ‘mud-colour’. De meest drieste grey-lovers kleuren het hele pand, voor-, zij- en achterkant, in grijs. Jammer van de weg geverfde baksteenstructuur, van de muurijzers, balken, dakgoten en andere constructieonderdelen, die de opbouw van het pand laten lezen.
Stel je voor, dat de mode juist heel anders zou zijn. Ieder pand een andere, wèl opvallende kleur. Of alle panden wit, zoals in het Limburgse Steijn. In steden, waar de gevels van de meeste huizen geschilderd zijn, zijn de huizen doorgaans gepleisterd. Dat is in Alkmaar niet het geval. De baksteentraditie in onze huizenbouw sinds de late middeleeuwen wil die stenen juist goed laten uitkomen. We hebben er zelfs bijzondere voegtypes voor ontwikkeld.
Als ik eerlijk ben kan ik niet eens zeggen, dat het grijs altijd lelijk is. Er zijn panden bij die er smaakvol en aantrekkelijk uitzien, meestal door een goed gekozen contrast met de deur-en- raampartijen. Bovendien, mijn eigen huis heeft ook een geschilderde voorgevel. Weliswaar niet in het saaie grijs, maar in opvallend bloedrood. Dat was in de 17e eeuw een restauratiemethode om de zoutuitslag van slechte stenen te maskeren. Als je dus in Alkmaar zo’n rood pandje ziet moet je onmiddellijk denken: “Oh, destijds met goedkope stenen opgemetseld”. Maar vandaag de dag zijn het best opvallende monumenten. Gaan we ooit ook zo aankijken tegen de nieuwe grijsmode?
Wie wil zien om welke panden het eigenlijk gaat moet maar eens een kijkje nemen op de website van de Historische Vereniging Alkmaar. Daar is een fotopresentatie opgenomen onder de titel “Vijftig tinten grijs in Alkmaar”. Maar misschien zijn het er inmiddels al weer veel meer.
